Eerst even een klein stukje theorie:
Cognitie (Latijn: cognoscere = weten of kennen) omvat alle denkprocessen die nodig zijn om dingen te doen en te leren.
Cognitieve vaardigheden stellen je in staat de wereld om je heen te leren kennen. Ze laten je reageren op wat er om je heen gebeurt. Er komt informatie binnen in de hersenen, de informatie wordt verwerkt en er wordt een passende boodschap teruggestuurd. Door een beschadiging in de hersenen verlopen handelingen anders dan voorheen. Cognitieve stoornissen hebben daarom niet alleen invloed op het denken, maar ook in sterke mate op het doen.
De veranderingen in het denken (zie afbeelding 2), kunnen je handelen beïnvloeden. De aandachtsproblemen hebben invloed op het geheugen. Binnen aandacht- en concentratieproblemen zijn er 3 vormen te onderscheiden:
- gerichte aandacht: moeilijkheden met aandacht ergens bij te houden, zonder afgeleid te worden. (bijv. stemmen op de gang)
- verdeelde aandacht: moeite met twee of meer handelingen tegelijk uitvoeren. (dubbeltaken) Bijvoorbeeld praten tijdens het koken.
- volgehouden aandacht: Het lukt niet om gedurende langere tijd te concentreren zonder dat de prestatie achter uit gaat. (zoals fouten maken, de aandacht er niet meer bij kunnen houden)
Al tijden voor dat ik wist van de tumor in mijn hoofd, had ik last van mijn geheugen en vergeetachtigheid. Ik gooide dit steeds op hormonen. Twee zwangerschappen achter de rug en misschien was ik wel in een “voorstadium” van de overgang. Tja wist ik veel. Mijn moeder was ook vroeg in de overgang, dus waarom ik niet? Steeds vaker moeite met twee of meer handelingen tegelijkertijd doen. Om een (praktijk) voorbeeld te geven. Wanneer ik ergens geconcentreerd mee bezig was, zoals geld tellen op mijn werk, dan kon ik (vrijwel) niets om me heen verdragen. Concentreren werd steeds moeilijker; radio aan, stofzuiger aan, “kwekkende collega’s “ 😉 . Vanuit het niets kon iemand dan zomaar “een uitbrander” van mij krijgen. (de welbekende Hariette* … als een duveltje uit het doosje) ( *Hariette is een typetje uit een sketch van Jochem Meijer. Hier thuis word ik vergeleken met haar in dit soort situaties 😉 ) Ik overzag de dingen niet meer; vaak het gevoel hebben het overzicht kwijt te zijn … chaos in mijn hoofd. “Je wordt ouder Mama”, lachte ik dan. Natuurlijk zal dat ongetwijfeld een (kleine) rol hebben mee gespeeld. Het gevoel jezelf niet in de hand te hebben is vreselijk, kan ik vertellen. Achteraf vallen kwartjes op zijn plaats. De tumor heeft al tijden bepaalde hersendelen (in de linker frontaalkwab) in de verdrukking gebracht, zodat deze niet meer optimaal hebben kunnen functioneren.
Het hoge tempo van voorheen is niet meer haalbaar. Denken en doen kost meer tijd. Het verwerken van informatie kan worden vergeleken met de werking van een trechter. (zie tekening 3)
Informatie; zien, horen, voelen, ruiken, proeven, gedachten en gevoelens komen via de bovenzijde de trechter in en worden daar gefilterd. (zie het als een zeef die je op een trechter legt) Vervolgens handel je op een goede en logische wijze. De mazen van de filter (de denkbeeldige zeef) zijn in middels, door schade, grover. Alles komt harder binnen. Door het hersenletsel is de hals van de trechter smaller geworden. (zie stippellijntjes) Het duurt langer voor de informatie doorstroomt. De trechter loopt hierdoor sneller over.
Door alle veranderingen ben ik vaak niet meer in staat om dagelijkse handelingen automatisch uit te voeren. Bij meer handelingen dan voorheen moet ik bewust nadenken, wat veel energie kost. Daarnaast is de basis hoeveelheid energie verminderd. Ik heb minder energie te besteden en heb ook niet de beschikking over reserve-energie. Activiteiten kosten dus meer energie, terwijl ik minder energie te besteden heb. Dit zorgt voor disbalans. Aan mij nu, om hier weer enigszins balans in te vinden. Daarom heb ik hulp gevraagd. Bij de revalidatie krijg ik inzicht en wordt er aandacht besteed aan belasting en belastbaarheid. (inspanning en ontspanning)
Ik had voorheen een “badkuip” vol aan energie, terwijl dit nu nog een maar “een emmer” is. (om het geheel beeldend te houden 😉 ) Vaak probeer ik echter met de inhoud van de emmer hetzelfde te blijven doen als wat ik eerst met de inhoud van de badkuip deed. Maar als de emmer leeg is, is de energie op. Deze kan alleen gevuld worden door op tijd, goed en voldoende te rusten. Rust gaat in mijn geval dan niet alleen om fysieke (lichamelijke) rust; een halfuur op de bank of bed gaan liggen. Maar om complete rust, ook “in het bolletje”. Gedachten uitzetten … even niets. Een leerproces.
Zie het voor je dat ik als het ware een “nieuwe accu” heb. (zie tekening 4)
Mijn nieuwe accu is in de eerste plaats minder groot. ( Badkuip => emmer 😉 ) Net als bij je telefoon is het beter om deze op te laden op het moment dat deze nog in “het oranje” staat. Op het moment dat de accu (diep) in het rood staat duurt het namelijk veel langer voor deze weer geheel opgeladen is en weer “groen” wordt. Op het moment dat ik signalen krijg, moet ik me dus afvragen hoe het met mijn accu gesteld is. ( waar zit ik? begin oranje, of al diep in het oranje, tegen het rood aan? ) Vaak is het bij het krijgen van signalen zo dat het mijn “oplaadtijd” is (rusttijd). Dat kan betekenen dat ik een handeling nog niet af heb … moet stoppen en rust moet nemen.
Verstandelijk weet ik heel goed wat er veranderd is. Het gevoelsmatig toegeven aan deze veranderingen is nog moeilijk. Ik heb snel de neiging te vergelijken met wat ik voorheen allemaal kon. “Het oude vertrouwde”, zeg maar. Helaas, … dat is niet meer. Een handeling/activiteit onderbreken en toegeven aan het feit rust te moeten nemen heeft nog tijd nodig om in te slijten. Maar ik ben op de goede weg. Inzicht in wat me is overkomen geeft me uitzicht en ik ben blij dit met jullie te mogen, maar vooral te kunnen delen. Het draagt bij aan een stukje begrip en dat heeft zeker invloed op mijn herstel. Aangezien aan mijn buitenkant niet altijd te zien is wat ik kan of wil, is het belangrijk voor mij hier duidelijk in te zijn. Voor de komende periode is mijn doel dan ook; Ik geef aan wanneer ik toe ben aan uitbreiding van mijn activiteiten, maar ook wanneer het me teveel wordt. (bij de revalidatie train ik dit bijvoorbeeld in de conditiegroep … geen vast gestructureerd trainingsplan, maar aanvoelen tot hoever ik kan gaan en hier zelf (in overleg uiteraard) een opbouw in maken. Aanvoelen, ervaren en aanpassen …
Liefs van Mij
-xxx-